Op 14 februari heeft de rechter zijn uitspraak gedaan over de allereerste Nederlanders die terechtstonden voor stealthing. Het Openbaar Ministerie beschouwde het stiekem afdoen van een condoom als verkrachting en eiste celstraffen van twaalf maanden. Maar volgens de rechter is er geen sprake van verkrachting, wel zag ze bewijs van dwang. Stealthing staat nog niet in ons Wetboek van Strafrecht. Dus hoe gaan we stealthing bestraffen in de toekomst?
Deze twee zaken zijn de eerste bekende zaken die zijn behandeld in Nederland. In andere landen was de term ‘stealthing’ al bekend. Zo wordt in landen als Zwitserland, België en delen van Australië stealthing vervolgd als seksueel misbruik. In die landen zijn ook al meerdere succesvolle rechtszaken geweest. België heeft het seksueel strafrecht in 2022 hervormd. In het Belgisch Strafwetboek is bepaald dat toestemming op elk ogenblik voor of tijdens de seksuele handeling kan worden ingetrokken. Wie dus een condoom uitdoet en tegen de wil van zijn partner verder gaat met penetratieseks, begaat verkrachting.
Verkrachting of stealthing?
Of wij in de voetstappen gaan treden van België is nog onduidelijk. Is het met ons huidige strafrecht voldoende mogelijk om stealthing te bestraffen? Strafrechtadvocaat Michael Berndsen ziet nu onvoldoende mogelijkheden om stealthing te bestrijden. ‘’Er zou een aparte strafbaarstelling moeten zijn. Het zou dan expliciet moeten gaan om het element van bedrog dat daarin schuilt. Ik denk dat die wet dan wel twee kanten op moet werken: niet alleen condoombedrog, maar bijvoorbeeld ook misleiding omtrent pilgebruik vanuit de vrouw’’, zegt Berndsen. Volgens Berndsen was het verbazingwekkend geweest als de rechtbank stealthing als verkrachting had aangemerkt. ‘’Bij verkrachting moet het gaan om -kort gezegd- seks onder dwang. Het gaat hier om het afdoen van een condoom terwijl de seks zelf wel gewenst was.’’
Gevolgen van stealthing
Dat het geen verkrachting is betekent niet dat het geen heftige gevolgen heeft voor het slachtoffer. Volgens Sarah Tulling, casemanager van het Centrum Seksueel Geweld (CSG), heeft stealthing dezelfde gevolgen als verkrachting. ‘’We zien weinig verschil in klachten na stealthing of verkrachting. Schaamte, schuldgevoel, een angst om niet geloofd te worden. Dat zijn gevolgen waar slachtoffers mee kampen.’’ Uit ervaring van Sarah Tulling vragen slachtoffers van stealthing zich vaker af: ‘waarom heb ik het niet gemerkt/gevoeld?’ Ze leggen de schuld nog meer bij zichzelf in vergelijking met verkrachting. Het CSG ziet eigenlijk geen meldingen van mannen over stealthing. Volgens Tulling is het taboe bij mannen nog groter. Daarom vindt ze dat er bij een nieuwe wet niet alleen gekeken moet worden naar condoombedrog van mannen naar vrouwen maar ook andersom. Voor het CSG is stealthing geen onbekend begrip, ze hebben er in het verleden al vaker mee te maken gehad. Het is alleen zo dat veel slachtoffers zich niet melden. ‘’Ik kan me voorstellen dat slachtoffers van stealthing niet naar ons toe durven stappen. Vaak bagatelliseren slachtoffers van seksueel geweld wat hun overkomen is. Daar willen wij graag verandering in zien’’, vertelt Tulling.
Bewijs
Als stealthing in het Wetboek van Strafrecht komt, blijft de zaak bewijstechnisch enorm lastig. Volgens strafrechtadvocaat Berndsen moet de rechter afgaan op wat hij het geloofwaardigst vindt. ‘’Je komt al snel bij de situatie dat er maar één bewijsmiddel is: een verklaring van de aangever. Er moet dan gekeken worden naar steunbewijs. Dat steunbewijs zal doorgaans alleen bewijzen dát er seks heeft plaatsgevonden. De rechter moet dan beoordelen of voldoende vaststaat dat hier stealthing heeft plaatsgevonden. Dat zal per zaak anders kunnen zijn.’’ Volgens Berndsen blijft het wel goed om een aparte strafbaarstelling te creëren omdat stealthing heel onwenselijk is. Het is natuurlijk een goed idee om stealthing strafbaar te maken. Maar Sarah Tulling vraagt zich af hoe dat gerealiseerd wordt: ‘’Het is een hele goede ontwikkeling om meer op consent te focussen, maar het moet ook goed geregeld zijn voor vrouwen en mannen die zich melden bij ons, zodat ze daar de juiste hulp in kunnen krijgen. Onze verwachting is dat er veel meer zaken komen van stealthing. Als er meer zaken komen heb je ook risico dat zaken langer gaan lopen. Het wordt onderschat hoe belastend dat kan zijn voor een slachtoffer. Als een zaak heel lang loopt, helpt dat niet met het herstel. Ik vraag me af: wordt daar over nagedacht?’’
Slachtoffer van stealthing, hier kan je terecht voor hulp:
Centrum Seksueel Geweld: 24/7 eerste opvang voor slachtoffers: voor soa-testen/-onderzoeken, behandelingen ter voorkoming van infectie met hiv of hepatitis B en zwangerschappen en psychologische hulp.
The Safe Space Club: hulp op maat voor slachtoffers van seksueel geweld, door ervaringsdeskundigen.
Project Speak Now: praten over het seksueel misbruik dat je hebt meegemaakt.
Stichting Landelijk Advocaten Netwerk Gewelds- en Zeden Slachtoffers: juridische bijstand aan slachtoffers van gewelds- en zedenmisdrijven.